Dişlilerin Dünü ve Bugünü Tek Yazıda Anlatılıyor
Dişlilerin Dünü ve Bugünü Tek Yazıda Anlatılıyor
Ünlü Yunan filozofu Aristoteles, MÖ 350 gibi erken bir tarihte, yazılarında dişliler hakkındaki bilgileri belgelemişti. MÖ 250 civarında matematikçi Arşimet, çalışmalarında bir kaldırma makinesinde türbin sonsuz dişlisinin kullanımını açıklamıştır. Günümüz Irak'ındaki Ktesibios Su Saati kalıntılarında antik çağlardan kalma dişli kalıntıları korunmaktadır.
Dişlilerin Çin'de de uzun bir geçmişi vardır; kayıtlar bunların M.Ö. 400-200 kadar erken bir döneme kadar kullanıldığını gösterir. Çin'in Shanxi kentinde ortaya çıkarılan ve o döneme kadar uzanan bronz dişliler bilinen en eski dişlileri temsil etmektedir. Antik Çin eserlerinde keşfedilen yönlendirme arabası, mekanik cihazın dişli sistemlerine dayalı çekirdek mekanizmasını yansıtıyor ve antik bilim ve teknolojideki başarıları sergiliyor. 15. yüzyılın sonlarındaki İtalyan Rönesansı sırasında, bilge Leonardo da Vinci yalnızca kültürel sanatlarda değil, aynı zamanda dişli teknolojisi tarihinde de silinmez bir iz bıraktı. 500 yıldan fazla bir süre sonra dişliler hâlâ o dönemde çizilen prototipleri koruyor. İnsanların hareketi iletmek için doğru diş profilleri üzerinde çalışmaya başlaması ancak 17. yüzyılın sonlarına doğru gerçekleşti. 18. yüzyıldaki Sanayi Devrimi'nden sonra Avrupa'da dişli transmisyon giderek yaygınlaştı. Geliştirme ilk olarak sarmal dişlilere ve daha sonra helisel dişlilere odaklandı. 20. yüzyılın başlarında helisel dişliler pratik uygulamalarda hakimiyet kazandı. Daha sonraki gelişmeler arasında helis dişliler, dairesel ark dişlileri, konik dişliler ve spiral dişliler yer aldı.
Modern dişli teknolojisi dikkate değer özelliklere ulaştı: 0,004 ila 100 milimetre arasında değişen dişli modülleri, 1 milimetre ila 150 metre arasında dişli çapları, 100.000 kilowatt'a kadar güç aktarımı, dakikada 100.000 devire kadar dönüş hızları ve 300 metreye ulaşan en yüksek çevresel hız. her saniye.
Uluslararası alanda, güç aktarım dişlisi cihazları minyatürleştirmeye, yüksek hızlı çalışmaya ve standardizasyona doğru gelişmektedir. Dişli tasarımındaki bazı özellikler arasında özel dişlilerin uygulanması, planet dişli cihazlarının geliştirilmesi ve düşük titreşimli, düşük gürültülü dişli mekanizmaları üzerine araştırmalar yer almaktadır.
Dişliler, genellikle dişli eksenlerinin yönüne göre sınıflandırılan çeşitli tiplerde gelir. Genellikle üç tipe ayrılırlar: paralel eksenli dişliler, kesişen eksenli dişliler ve kesişmeyen eksenli dişliler.
Paralel eksenli dişliler: Bu kategori düz dişlileri, helisel dişlileri, iç dişlileri, kremayerleri ve helisel kremayerleri içerir.
Kesişen eksenli dişliler: Örnekler arasında düz konik dişliler, spiral konik dişliler ve sıfır derece konik dişliler bulunur.
Kesişmeyen eksenli dişliler: Bu kategori kesişmeyen eksenli helisel dişlileri, sonsuz dişlileri ve yarı hipoid dişlileri kapsar. Yukarıdaki tabloda listelenen verimlilik, rulmanlar ve yağlamadan kaynaklanan kayıplar hariç, iletim verimliliğini temsil eder. Paralel eksenli ve kesişen eksenli dişli çiftlerindeki dişliler genellikle minimum göreceli kayma ile yuvarlanmayı içerir ve bu da yüksek verimlilik sağlar. Buna karşılık, kesişmeyen eksenli helisel dişliler ve sonsuz dişliler gibi kesişmeyen eksenli dişliler, güç aktarımını sağlamak için göreceli kaymaya dayanır ve bu da verimlilik üzerinde önemli bir etkiye yol açarak diğer dişlilere kıyasla bir düşüşe neden olur. Dişli verimliliği, normal montaj koşulları altında iletim verimliliğini ifade eder. Yanlış monte edilirse, özellikle konik dişli düzeneklerindeki yanlış mesafelerin konik kesişme noktasında hatalara yol açması durumunda verimlilik önemli ölçüde azalabilir.
